Van de 11,2 % kinderen die in 2013 in een kansarm gezin geboren werd, heeft 60% een moeder uit een niet-EU-land en maar liefst 54% van de mensen van Marokkaans origine zijn arm, staat te lezen in de visietekst van VOK.
Nationale Vrouwendag, georganiseerd door het Vrouwen Overleg Komitee, streek dit jaar neer in Vilvoorde. 11 november 2014 werd een inspirerende dag die aanving met verfrissende inzichten van Anna Coote (New Economics Foundation), verschillende workshops met pakkende getuigenissen, een diverse standenmarkt, en werd afgesloten met een mooi panelgesprek en een concert van Slongs Dievanongs. Een (zeer moeilijke) selectie van de krachtigste inzichten van de dag:
“Armoede moe!”
In een artikel op De Wereld Morgen geeft Els Flour uitleg bij het centrale thema van Vrouwendag 2014: armoede. Maar liefst 15,3% van de Belgische bevolking leeft onder de armoedegrens en meer dan een vijfde van de eenoudergezinnen leeft in armoede. Oog voor gender bij het analyseren van armoedecijfers is een must, want die laatste groep telt 80% vrouwen. Bovendien zou 36% van de vrouwen in armoede terecht komen als ze het zonder het inkomen van hun partner zouden moeten stellen (in vergelijking met 11% van de mannen die financieel afhankelijk zijn van hun partner).
Ook een andere as van verschil is van belang, zo blijkt als we kijken naar herkomst. Sinds de crisis van 2008 zijn vooral mensen met een migratieachtergrond getroffen, stelt Michel Debruyne (Beweging.net) in het slotdebat. Van de 11,2 % kinderen die in 2013 in een kansarm gezin geboren werd, heeft 60% een moeder uit een niet-EU-land en maar liefst 54% van de mensen van Marokkaans origine zijn arm, staat te lezen in de visietekst van VOK. Als we bij dit gegeven niet alleen klasse en etniciteit maar ook gender in acht nemen, valt op dat dit laatste cijfer nog hoger ligt voor (oudere) vrouwen in deze groep, die een zeer zwakke arbeidsmarktpositie hebben. De theorie van het kruispuntdenken, die stelt dat iemands positie in de samenleving niet bepaald wordt door één as, maar het ‘kruispunt’ van verschillende assen (o.a. klasse, gender, etniciteit), is dus onontbeerlijk bij het analyseren van armoedecijfers.
Naar een sociale rechtvaardigheid
In het panelgesprek tussen Siham Benmammar (VOK), Caro Bridts (Samenlevingsopbouw Brussel), Michel Debruyne (Beweging.net), Fatima Lamarti (Schepen voor Sociale Zaken Vilvoorde, sp.a) werden verschillende aspecten van de sociale problematieken uitgediept.
“Iets wat te vaak wordt vergeten in deze samenleving is het welzijn van de mensen”, stelt Caro Bridts, ervaringsdeskundige bij samenlevingsopbouw Brussel. “De mens is van minder belang in deze prestatie- en resultaatsgerichte maatschappij. Als vrouw wordt van je verwacht dat je een goede moeder bent, er is veel psychologische druk. Het is ook een grote stap naar het OCMW toe; het voelt beschamend om een leefloon te vragen. Zo’n stap zet ook een spiraal in gang die je zelfvertrouwen neerhaalt. We moeten proberen om mensen hun kracht terug te geven, om terug te kijken naar de mensen achter de situatie, en dat gebeurt te weinig in dit individueel schuldmodel. Niemand kiest ervoor om in armoede terecht te komen!” besluit ze fel.
Het is vooralsnog moeilijk te berekenen welke impact de besparingen precies zullen hebben op vrouwen, stelt Michel Debruyne. Thuiszorg wordt bijvoorbeeld afgebouwd, waardoor de eigen familie vaker zal moeten bijspringen in de verzorging. De facto zijn dit vaak vrouwen -volgens Anna Coote verrichten zij tot 80% van het (onbetaalde) huishoudelijke werk.
Een alternatief dat VOK voorstelt om de vaak onhoudbare combinatie van buitenshuis werk en de zorgtaak mogelijk te maken op lange termijn, is een herverdeling van het werk: arbeidsduurvermindering met behoud van loon voor iedereen. Utopisch? Maar toch niet zo absurd als het lijkt, beargumenteert de Britse econome Anna Coote van de onafhankelijke denktank New Economics Foundation. Ze pleit voor een ‘new social settlement’ dat rekening houdt met de veranderde omstandigheden van de laatste decennia zoals de rol van financieel kapitaal, de klimaatproblemen en de groeiende ongelijkheid. Uitgangspunt is de onderlinge afhankelijkheid van de maatschappij, milieu en economie, waarbij de economie moet worden beheerd in functie van mens en milieu en niet omgekeerd. Een van de beleidsvoorstellen die Anna Coote formuleert is het herwinnen van controle over tijd door middel van een kortere werkweek. Dit zou onder meer leiden tot een kleinere ecologische voetafdruk zonder noodzakelijk een verzwakt BNP te hebben, het zou meer betaalde tijd betekenen voor de huidige werklozen (hoewel, erkent ze, niet in een rechtstreeks verband), en een kortere werkweek zou meer tijd betekenen om te investeren in sociale relaties, studies en democratische praktijken.
Dit zijn voorstellen die doen dromen. Dromen van een economisch systeem in functie van de mensen en de planeet, dromen van een maatschappelijk systeem zonder ongelijkheid, dromen van sociale rechtvaardigheid. “Het lijkt onhaalbaar” sluit Anna Coote haar lezing af “maar veel dingen die vroeger onhaalbaar leken zijn inmiddels toch gebeurd, denk maar aan slavernij of vrouwenstemrecht”. Hoog tijd om iets aan het systeem te doen dus, want, zoals Caro Bridts strijdlustig verwoordde: “het systeem dat zijn wij allemaal… en dat kunnen we veranderen!”
Dit stuk maakt deel uit van het dossier Gender & Diversiteit, een dossier dat tot stand komt door een samenwerking tussen Ella vzw, VOK en Kif Kif
